Antwoorden op kennisvragen van de Kennismonitor Alcohol 2024

Hieronder vind je de antwoorden en uitleg op de vragen uit ons onderzoek naar kennis over alcohol. 

Waar of niet waar: In een standaardglas bier zit meer alcohol dan in een standaardglas jenever. 

• Waar
• Niet waar

Deze stelling is niet waar. Verschillende soorten drank met alcohol hebben verschillende standaardglazen waar je uit drinkt.In een standaardglas bier van 5% (250ml) zit ongeveer 10 gram pure alcohol en dit zit ook in een glas sterke drank van 35% (35ml).

Hoeveel standaardglazen alcohol zitten er in één fles wijn? 

• 5,5 glas
• 6,5 glas
• 7,5 glas
• 8,5 glas

In Nederland bevat 1 standaardglas wijn 100 milliliter. Dat wil zeggen dat er in een gewone fles wijn (750 milliliter) 7,5 standaardglazen zitten.

Het drinken van 1 glas wijn per dag is goed voor je gezondheid.

• Waar
• Niet waar 

Er wordt wel eens beweerd dat het risico op hart- en vaatziekten kleiner wordt als je 1 glas wijn per dag drinkt. Het bewijs hiervoor is echter niet sterk. Bovendien wordt het risico op andere ziekten, zoals bepaalde soorten kanker, groter als je 1 glas wijn per dag drinkt. Daarom stelt de Wereldgezondheidsorganisatie dat er geen ‘veilige’ hoeveelheid alcohol is om te drinken. Het is dus niet waar dat het drinken van 1 glas wijn per dag goed voor je gezondheid is.  

Wat is volgens jou het gezondheidsadvies over het drinken van alcohol?

• Weet ik niet
• 0 of maximaal 1 glas per dag
• Maximaal 2 glazen per dag
• Maximaal 3 glazen per dag
• Maximaal 4 glazen per dag
• Maximaal 5 glazen per dag
• Meer dan 5 glazen per dag

Het gezondheidsadvies over het drinken van alcohol voor volwassenen is: drink niet of maximaal 1 standaardglas alcohol per dag. 

Op welke ziekten wordt het risico groter door overmatig alcoholgebruik? [Meerdere antwoorden mogelijk].

• Aambeien
• Alcoholverslaving
• Dementie
• Hart- en vaatziekten
• Hersenbeschadiging
• Kanker
• Korsakov syndroom
• Leveraandoeningen
• Weet ik niet 
• Geen van bovenstaande 

Overmatig alcoholgebruik hangt samen met ongeveer 200 verschillende aandoeningen en ziekten, waaronder verschillende typen kankersoorten, hart- en vaatziekten, leveraandoeningen, hersenschade en alcoholverslaving. 

Op welke mentale problemen wordt het risico groter door overmatig alcoholgebruik? [Meerdere antwoorden mogelijk].

• Alcoholverslaving 
• Angst
• Depressie
• Stress
• Zelfdoding
• Weet ik niet
• Geen van bovenstaande 

Overmatig alcoholgebruik kan zorgen voor klachten zoals angst, depressie en stress. Als je al last van deze klachten hebt, kan alcohol ervoor zorgen dat deze erger worden. Ook kan het oplossen van deze klachten moeilijker worden als je veel drinkt. Ook kan overmatig alcoholgebruik het risico op een alcoholverslaving en zelfdoding vergroten. 

Waar of niet waar: Het drinken van 1 glas alcohol per dag verhoogt de kans op borstkanker.

• Waar 
• Niet waar 

Deze stelling is waar. Er is geen ‘veilige’ hoeveelheid alcohol om te drinken. Hoe meer alcohol je drinkt, hoe groter het risico op kanker en dit risico begint al te stijgen bij 1 drankje per dag. Toch zijn er ook een aantal verschillen aan te geven. Zo vergroot het drinken van 1 standaardglas alcohol per dag het risico op borstkanker bij vrouwen, terwijl het risico op darmkanker toeneemt bij het drinken van 3 standaardglazen alcohol per dag. Het risico op leverkanker neemt toe bij het drinken van 4,5 standaardglazen per dag. 

Waar of niet waar: Rijden onder invloed wordt even zwaar bestraft voor beginnende en ervaren bestuurders.

• Waar
• Niet waar

Deze stelling is niet waar. We maken in Nederland onderscheid tussen beginnende en ervaren bestuurders. Je bent de eerste 5 jaar na het halen van je eerste rijbewijs een ‘beginnend bestuurder’. Beginnende bestuurders mogen minder alcohol drinken dan ervaren bestuurders. Ook krijgen beginnende bestuurders zwaardere straffen voor het rijden onder invloed dan ervaren bestuurders. 

De wettelijke limiet voor beginnende bestuurders is 0,2 promille en voor ervaren bestuurders 0,5 promille. Als je meer hebt gedronken dan wettelijk is toegestaan, mag je niet rijden. Je mag dan bijvoorbeeld niet autorijden of fietsen.  

Beginnende bestuurders mogen vaak een tijd niet meer rijden als ze te veel hebben gedronken. Stel een beginnende bestuurder heeft in een auto gereden met een promillage tussen de 0,81-1. Dan krijgt de bestuurder een boete van €350 en mag de bestuurder 2 maanden geen autorijden.

Waar of niet waar: Alcoholgebruik bij jongeren is schadelijk voor de hersenontwikkeling. 

• Waar
• Niet waar 

Deze stelling is waar. Alcohol drinken is voor jongeren extra riskant. De hersenen zijn pas volgroeid als jongeren ongeveer 25 jaar zijn. De hersenen ontwikkelen zich het meest als een jongere 16 jaar is. Daarna gaat de ontwikkeling van de hersenen langzamer. Alcohol kan die ontwikkeling verstoren.

Daarnaast zorgt een standaardglas alcohol in een kleiner lichaam ook voor een hoger alcoholpromillage dan bij een groter lichaam. Door het hogere alcoholpromillage kunnen jongeren sneller bewusteloos raken. Daarom is het advies aan jongeren om niet te drinken, zeker niet voor hun 18e levensjaar.

Het zwanger worden van de vrouw wordt beïnvloed door het alcoholgebruik van de:

• Man 
• Vrouw
• Man en vrouw
• Geen van beide

Alcoholgebruik kan de vrouw én de man minder vruchtbaar maken. Bij de vrouw zorgt alcoholgebruik voor meer oestrogeen in het lichaam. Dit hormoon heeft invloed op de menstruatiecyclus. Hierdoor kan het langer duren voordat de vrouw zwanger raakt. Bij de man heeft alcohol invloed op de kwaliteit én het aantal spermacellen. Hierdoor kan het langer duren voordat de vrouw zwanger raakt. Hoe meer alcohol de man drinkt, hoe groter de kans dat hij minder vruchtbaar wordt. Dus als de vrouw én de man alcohol drinken vóór de zwangerschap kan het langer duren voordat de vrouw zwanger is.

Welke gevolgen kan alcoholgebruik tijdens de zwangerschap hebben? 

• Het verhoogt de kans op een miskraam
• Het verhoogt de kans op een huilbaby 
• Het verhoogt de kans op leer- en gedragsproblemen bij het kind 
• Alle bovenstaande antwoorden zijn juist 

Alcoholgebruik tijdens de zwangerschap kan schadelijk zijn voor de baby in de buik. Als een zwangere vrouw drinkt, dan drinkt de baby in de buik ook. Zowel vóór, als nádat de placenta is gemaakt. Dus ook al in de allereerste weken van de zwangerschap. Omdat de baby nog in de groei is en alcohol nog niet kan afbreken als een volwassen persoon, is alcohol extra schadelijk. Hierdoor neemt ook de kans op een miskraam toe. 

Alcoholgebruik tijdens de zwangerschap kan ook zorgen voor (levenslange) schade voor het kind na de geboorte. Voorbeelden van problemen zijn: veel huilen als baby, ook wel huilbaby genoemd, of leerproblemen en gedragsproblemen als kind. 

Hoeveel uur moet je als vrouw tenminste wachten met het geven van borstvoeding ná het drinken van 1 glas alcohol?

• 1 uur
• 2 uur
• 3 uur
• 4 uur

In een standaardglas zit altijd 10 gram pure alcohol. Na het drinken van een standaardglas duurt het ongeveer 3 uur voordat de alcohol uit de moedermelk is verdwenen. Geef je borstvoeding, wacht dan na élk glas alcohol tenminste 3 uur met het geven van borstvoeding. Dus: 1 glas = 3 uur wachten, 2 glazen = 6 uur wachten. Melk die binnen deze periode gekolfd is, is niet goed voor het kind.

Waar of niet waar: Als ouders hun kind thuis laten wennen aan alcohol, leert het kind hier beter mee omgaan.

• Waar
• Niet waar

Deze stelling is niet waar. Als ouders hun kind thuis laten wennen aan het drinken van alcohol, heeft het kind later een grotere kans om verslaafd te raken aan alcohol. Ook heeft alcohol schadelijke effecten op de ontwikkeling van de hersenen van jongeren. Daarom is het advies aan jongeren om niet te drinken, zeker niet voor het 18e levensjaar. 

Waar of niet waar: Als kinderen hun ouders zien drinken, is de kans groter dat kinderen eerder beginnen met het drinken van alcohol.

• Waar
• Niet waar 

Deze stelling is waar. Voordat kinderen alcohol gaan drinken, leren ze al over alcohol vanuit hun sociale omgeving (familie, vrienden en school). Dit gebeurt al op de leeftijd tussen 2 en 12 jaar. In de kindertijd zijn ouders het belangrijkste voorbeeld. Ouders zijn verantwoordelijk voor wat kinderen leren, denken en verwachten over alcohol.

Kinderen die hun ouders zien drinken, denken positiever over alcohol. Dit verhoogt de kans dat kinderen eerder beginnen met het drinken van alcohol. Dus, zien drinken, doet drinken. 

Bij hoeveel procent van het uitgaansgeweld speelt alcohol een rol? 

• 25%
• 50%
• 75%

Alcoholgebruik speelt een belangrijke rol bij verschillende soorten geweld: huiselijk-, seksueel-, groeps- en uitgaansgeweld. Bij ruim driekwart van het uitgaansgeweld (agressie, vechtpartij, ruzie zoeken, dingen vernielen, in elkaar slaan/geslagen) is er  alcohol in het spel. 

Alcohol heeft een verdovende werking op de hersenen. Dit kan leiden de drempel om geweld te plegen verlagen. De gevolgen van geweld zijn groot en kunnen lichamelijk  (bijvoorbeeld blauwe plekken, snijwonden, botbreuken), emotioneel (bijvoorbeeld angst, stress, PTSS) en/of sociaal (bijvoorbeeld isolement, scheidingen, familieruzies) zijn.

Alcohol kost de maatschappij jaarlijks zo’n 3 miljard euro. Dit komt door:

• Zorgkosten 
• Onderwijskosten 
• Kosten voor werkgevers
• Kosten voor politie en justitie 
• Alle bovenstaande kosten 

De kosten voor zorg, onderwijs, werkgevers, politie en justitie nemen allemaal toe door alcoholgebruik. Als we alle kosten en baten verrekenen, zijn de maatschappelijk kosten van alcoholgebruik jaarlijks tussen de 2,3 en 4,2 miljard euro.

• Zorgkosten door alcoholgebruik nemen toe door behandelingen van leverziekten, kanker en alcoholverslaving. Maar ook door behandelingen op de Spoedeisende Hulp.
• Onderwijskosten nemen toe wanneer mensen door alcoholgebruik studievertraging oplopen, vroegtijdig de opleiding verlaten of studiebegeleiding nodig hebben.
• Werkgeverskosten nemen toe wanneer mensen door alcoholgebruik niet kunnen komen werken of niet efficiënt werken (bijvoorbeeld door het hebben van een kater).
• Kosten politie en justitie nemen toe door overlast, ruzies en geweld als gevolg van alcoholgebruik de politie moet optreden.