Wat is alcohol?
Alcohol is een stof die onder andere in drinken en eten zit. Mensen maken als sinds 5000 jaar alcoholhoudende dranken om te gebruiken tijdens rituelen en feesten. Alcohol drinken is heel gewoon in onze samenleving. Toch heeft alcohol drinken risico’s. In dit stuk geven we uitleg over alcohol.
Alcohol en ethanol
Alcohol is een chemische verbinding. Er bestaan verschillende soorten alcohol. In dit stuk hebben we het over de meest bekende alcohol: ethanol. De alcohol ethanol komt van nature voor in bepaalde planten en micro-organismen. Deze kleurloze, snel ontvlambare vloeistof heeft een herkenbare geur en wordt soms toegevoegd aan eten en drinken. Ook wordt ethanol gebruikt als brandstof, als oplosmiddel in de industrie en in schoonmaak- en ontsmettingsmiddel.
In deze tekst hebben we het verder over de ethanol in drinken. We spreken dan van alcoholhoudende drank. Voorbeelden van alcoholhoudende drank zijn bier, wijn, cider, jenever, wodka en whisky.
Hoe wordt alcohol gemaakt?
Alcohol ontstaat als fruit, graan of andere natuurproducten gaan gisten. Gist zet de suiker uit het graan of fruit om in alcohol. Zo ontstaat bijvoorbeeld bier uit gerst en wijn uit druiven. De temperatuur en de hoeveelheid suiker bepalen hoe snel en hoe veel alcohol er ontstaat. Natuurlijke gisting stopt bij 15% alcohol. Zo zit in bier meestal 5% en in wijn 12% alcohol.
Door het verhitten en afkoelen van alcoholhoudende drank kan het alcoholpercentage hoger worden. Dit heet distilleren. Tijdens het distilleren verwarm je de alcoholhoudende drank. De alcohol verdampt en het water blijft achter. Dit is mogelijk doordat alcohol verdampt bij een lagere temperatuur dan water. Vervolgens vang je de damp weer op. In de opgevangen damp, het destillaat, zit nu een hogere concentratie alcohol.
Drank met een hoger alcoholpercentage dan 15% heet ‘sterkedrank’ of ‘gedistilleerd’. Voorbeelden van gedestilleerde dranken zijn jenever uit jeneverbessen en wodka uit aardappelen. Beide dranken bevatten vaak rond de 35% alcohol. Whisky wordt gemaakt uit granen en is vaak nog sterker, tussen de 45% en 85%.
Geschiedenis van alcohol
Alcoholische dranken zijn sinds lange tijd onderdeel van de menselijke cultuur en samenleving. Het oudste bierbrouwersrecept is 5000 jaar oud. Op muurschilderingen uit het oude Egypte van zo’n 1500 jaar voor Christus is te zien hoe de mensen samen alcohol dronken en feest vierden. Bij de oude Grieken en Romeinen was wijn heel populair. Alcohol was onderdeel van veel rituelen en tradities. In de middeleeuwen dronken mensen bier omdat het schoner was dan drinkwater. Van het drinkwater werd je snel ziek. Maar voor de gewone mens was alcohol lange tijd geen alledaags genotmiddel. Alcohol was duur en niet altijd beschikbaar. Pas vanaf 1960 werd alcoholdrinken in Nederland steeds gewoner.
Alcohol wordt in de westerse samenleving bij veel gelegenheden gedronken. Mensen drinken alcohol tijdens feesten zoals bruiloften, verjaardagen, promoties en uitgaan. Alcohol is soms ook onderdeel van religieuze rituelen, bijvoorbeeld in het christendom en jodendom.
Wat gebeurt in je lichaam als je alcohol drinkt?
Alcohol drinken heeft veel effect op je lichaam. Als je drinkt komt de alcohol via je bloed bij je organen terecht. Een glas alcohol bereikt in ongeveer 10 minuten je hersenen. Drink je dan nog meer, kun je risico lopen op verschillende problemen.
> Lees meer over wat alcohol met je lichaam doet
Wat zijn de risico’s van alcohol?
Directe risico’s voor je lichaam
Alcohol is een giftige stof die schadelijk is voor je gezondheid. Hoe meer je drinkt, hoe schadelijker het is. In de eerste uren na het drinken kan alcohol zorgen voor:
• Misselijkheid
• Duizeligheid
• Overgeven
• Vallen
• Black-out (dingen niet meer kunnen herinneren)
• Alcoholvergiftiging
• Coma
> Lees meer over wat er gebeurt als je te veel drinkt
Ziektes door alcohol
Ook op de lange termijn kan alcohol drinken langdurige of zelfs blijvende schade geven. Alcohol kan verschillende ziekten veroorzaken. Bijvoorbeeld:
> Lees meer over ziekten door alcohol
Daarnaast kan het drinken van alcohol psychische klachten veroorzaken, zoals:
• Depressie
• Angst
• Slaapproblemen
• Verslaving
Alcohol en zwangerschap
Tijdens de zwangerschap is alcohol drinken gevaarlijk voor het ongeboren kindje. Alcohol kan via het bloed van de moeder bij de baby in de buik komen. Alcohol is heel schadelijk voor de ontwikkeling van de hersenen van het kindje.
> Lees meer over alcohol en zwangerschap
Verkeer
Ook is alcohol gevaarlijk in het verkeer. Je reageert namelijk trager en kunt situaties minder goed inschatten als je gedronken hebt. Daarom is het verboden om dronken auto of scooter te rijden. Ook fietsen met te veel alcohol in je bloed is verboden.
> Lees meer over alcohol en verkeer
Risico’s voor je omgeving
Naast de gevolgen voor jou heeft alcohol drinken ook gevolgen voor de maatschappij. Vooral als mensen te veel drinken, brengt dit kosten met zich mee. Denk aan kosten om ongelukken en geweld tijdens het uitgaan te voorkomen of tegen te gaan. Of kosten voor mensen die zorg nodig hebben in het ziekenhuis of in de verslavingszorg.
> Lees meer over de maatschappelijke gevolgen van alcohol