In de loop van de zestiende eeuw worden in Europa de economische vooruitzichten beter, wat onder andere tot uitdrukking komt in een toename van uiterlijk vertoon door zwelg- en drinkpartijen met name in de steden. Als reactie hierop ontstaat een tegenbeweging die een nieuwe ethiek voorstaat, gericht op beheersing van driften, zelfbeperking en matigheid. De positieve eigenschappen van dranken worden in deze periode nog steeds breed uitgemeten, maar de opvattingen over dronkenschap wijzigen. De eerste golf van drankbestrijding start met de Reformatie. Protestantse kerkvaders, zoals Maarten Luther (1483-1546) en Johannes Calvijn (1509-1564), staan matig gebruik van alcohol wel toe, maar bekritiseren het misbruik ervan als niet in overeenstemming met de christelijke traditie. De tweede golf  van drankbestrijding begint eind achttiende, begin negentiende eeuw. In alle West-Europese en Noord-Amerikaanse landen wordt na 1800 drankmisbruik als een groot maatschappelijk probleem gezien.